Baza wiedzy o bateriach do laptopów, kalibracji i formatowania

Bateria jest bez wątpienia jedną z najistotniejszych części w każdym laptopie. Od niej zależy bowiem to, jak długo urządzenie będzie mogło działać bez dostępu do prądu. Tutaj ważne są zarówno same parametry baterii, jak i jej stan techniczny. Niestety, użytkownicy laptopów mogą świadomie lub nieświadomie skracać żywotność akumulatorów w swoich urządzeniach. Co więcej, na temat baterii powstało już mnóstwo mitów i teorii, które niekoniecznie są zgodne z rzeczywistością. Dlatego w tym artykule przyjrzymy się nieco bliżej akumulatorom montowanym w laptopach. Z czego są one zbudowane? Czy kalibracja i formowanie baterii faktycznie ma sens? Czas odpowiedzieć na te pytania!

Z czego składa się tradycyjna bateria do laptopa?

Głównym materiałem wykorzystywanym do produkcji baterii już od wielu lat jest lit. Wynika to w głównej mierze z kilku wyjątkowych właściwości tego metalu. Przede wszystkim lit ma niski potencjał standardowy oraz masę atomową. To z kolei przekłada się na jego wysoką gęstość energii i mocy. Wszystkie opisane właściwości sprzyjają gromadzeniu energii, przez co lit jest idealnym rozwiązaniem przy tworzeniu akumulatorów. W dzisiejszych czasach dużo rzadziej spotykanym typem baterii są akumulatory wykorzystujące nikiel oraz kadm.

Podstawę każdego akumulatora stanowią ogniwa zbudowane z elektrody, elektrolitu oraz separatora. To właśnie one odpowiadają za gromadzenie i późniejsze wykorzystanie energii do zasilania urządzenia. Teoretycznie dany akumulator może składać się z dowolnej liczby ogniw. Jeśli jednak chodzi o baterie montowane w laptopach, zazwyczaj mają one 6 lub 8 ogniw.

Jakie rodzaje akumulatorów są stosowane do zasilania laptopów?

Na rynku można obecnie znaleźć kilka różnych typów baterii do laptopa. Choć mają one podobne działanie, ich budowa różni się pod kilkoma względami. Głównym kryterium podziału jest tutaj materiał zastosowany do stworzenia baterii:

Baterie litowo-jonowe (oznaczenie techniczne – Li-Ion)

Producenci laptopów najczęściej korzystają z baterii litowo-jonowych. Takie akumulatory są bardzo lekkie, przez co idealnie sprawdzają się w przypadku wszelkich urządzeń przenośnych. Oczywiście obecność litu powoduje, że bateria ma wysokie napięcie i gęstość energii. To z kolei przekłada się na znacznie większą żywotność akumulatora.

Niestety, baterie litowo-jonowe mają także kilka wad. Po pierwsze, takie akumulatory źle reagują na pełne rozładowanie. Dlatego ich użytkownicy powinni pamiętać o tym, żeby nie dopuszczać do utraty całej energii zgromadzonej w baterii. Jeżeli już dojdzie do jej wyładowania, należy natychmiast podłączyć akumulator do prądu. Po drugie, baterie litowo-jonowe są bardzo wrażliwe na działanie wysokiej temperatury. Z tego względu pozostawienie laptopa w nasłonecznionym miejscu może negatywnie wpłynąć na stan akumulatora. Po trzecie, opisywane baterie mają bardzo niską tolerancję na spadki napięcia. Oznacza to, że nagły spadek napięcia często prowadzi do uszkodzenia baterii.

Baterie litowo-polimerowe (oznaczenie techniczne – Li-Poly)

Czasami w laptopie znajduje się inna odmiana baterii litowej, a konkretniej akumulator litowo-polimerowy. Zasadniczo jego właściwości są bardzo podobne do standardowych baterii litowo-jonowych. Jednak modele polimerowe charakteryzują się większą gęstością mocy i minimalnie wyższym napięciem (3,7 V w porównaniu do 3,6 V). Obydwa wymienione parametry mają pozytywny wpływ na trwałość i czas pracy akumulatora.

Wady tych baterii są praktycznie takie same jak w przypadku standardowych akumulatorów litowo-jonowych.

Kalibracja baterii w laptopie – na czym polega?

We wszystkich akumulatorach znajduje się specjalny miernik, który informuje o aktualnym poziomie naładowania baterii. Dzięki niemu użytkownik może wstępnie oszacować, jak długo jeszcze laptop będzie mógł działać bez dostępu do prądu. Tutaj jednak często pojawia się pewien problem, czyli zjawisko tzw. pamięci baterii. To właśnie ono sprawia, że wskazania miernika są nieco zakłamane. Wówczas może dojść do sytuacji, w których bateria ulega rozładowaniu, choć pozornie ma ona jeszcze zgromadzoną energię.

Dlaczego tak się dzieje? Otóż maksymalna pojemność każdej baterii zaczyna maleć wraz z upływem czasu. Wynika to zarówno z naturalnego procesu zużycia ogniw, jak i ze złych nawyków związanych z użytkowaniem akumulatora. Połączenie tych czynników sprawia, że nawet pełne naładowanie baterii nie przywraca jej dawnej pojemności. Jednakże to nie wpływa na zachowanie miernika, który „zapamiętuje” pierwotny stan pełnego naładowania akumulatora. Dlatego późniejsza utrata jego maksymalnej pojemności prowadzi do przekłamań dotyczących rzeczywistego poziomu zgromadzonej energii.

Rozwiązaniem tego problemu jest właśnie kalibracja baterii. Polega ona na wyzerowaniu pamięci licznika, dzięki czemu jego wskazania staną się precyzyjniejsze. Jak powinna przebiegać poprawna kalibracja baterii?

1. Pierwszym krokiem będzie pełne naładowanie akumulatora. Jeżeli bateria osiągnie 100% pojemności, należy pozostawić uruchomione zasilanie jeszcze przez około 90 do 120 minut.
2. Po upływie tego czasu można odpiąć ładowarkę. Następnie wystarczy wejść w ustawienia komputera i uruchomić funkcję automatycznej hibernacji urządzenia, gdy poziom baterii spadnie do 5%. Dodatkowo należy wyłączyć tryb oszczędzania energii. Oczywiście trzeba przy tym pamiętać o późniejszym zatwierdzeniu wprowadzonych zmian.
3. Jeżeli wszystko zostało odpowiednio ustawione, można już normalnie korzystać z laptopa. Co jasne, urządzenie powinno być przez cały ten czas odpięte od zasilania. Pracę należy kontynuować do momentu automatycznego uruchomienia trybu hibernacji.
4. Gdy poziom baterii spadnie do wspomnianych 5%, laptop przejdzie w stan hibernacji. Wówczas należy go pozostawić w tym trybie przez 4-6 godzin. Dopiero po tym czasie można znowu podłączyć laptopa do zasilania.
5. Następne ładowanie musi trwać aż do osiągnięcia 100% mocy akumulatora.

Wykonanie wszystkich opisanych czynności wymusi restart miernika baterii. Od tej pory jego wskazania powinny być dużo dokładniejsze i zgodne z faktyczną mocą akumulatora.

Kiedy warto wykonać kalibrację baterii w laptopie?

Istnieje kilka przesłanek, które mogą świadczyć o konieczności ponownego skalibrowania akumulatora. Pierwszą z nich jest sytuacja, w której laptop sam się wyłącza, pomimo odpowiednio wysokiego poziomu baterii. Jeśli to zjawisko będzie występować regularnie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wskazania miernika są po prostu przekłamane.

Kalibrację warto przeprowadzić również wtedy, gdy czas pracy laptopa na baterii uległ wyraźnemu skróceniu. Oczywiście z reguły świadczy to o zużyciu akumulatora. Niemniej przeprowadzenie kalibracji umożliwi weryfikację genezy problemu.

Formowanie (formatowanie) baterii – obowiązek czy elektroniczny mit?

Formowanie akumulatora, określane także mianem formatowania, do dzisiaj budzi mnóstwo wątpliwości. Niektórzy uważają je za absolutną konieczność, natomiast dla innych jest to strata czasu. Gdzie więc leży prawda?

Aby wyjaśnić ten dylemat, trzeba najpierw cofnąć się w czasie. Jeszcze kilkanaście lat temu niemal wszystkie urządzenia elektroniczne były zasilanie przy użyciu baterii niklowo-kadmowych. Producenci takich akumulatorów zalecali, aby zaraz po ich podłączeniu wykonać tzw. powolne ładowanie. Baterię należało wtedy ładować przez co najmniej kilkanaście godzin. Kolejnym krokiem było całkowite rozładowanie akumulatora i następne powolne ładowanie. Taką procedurę powtarzano kilka razy, co miało zresztą pozytywny wpływ na żywotność baterii.

W poprzedniej części artykułu znalazła się jednak informacja o tym, że współczesne laptopy są zasilane głównie akumulatorami litowo-jonowymi. Oczywiście ten rodzaj baterii ma zupełnie inne właściwości niż modele niklowo-kadmowe. Dlatego niektórzy eksperci twierdzą, iż akumulatorów litowo-jonowych nie trzeba dodatkowo formować.

Natomiast w praktyce wiele osób wciąż kultywuje zwyczaj formowania nowej baterii. Co więcej, nawet sami producenci nieraz sugerują przeprowadzenie takiej procedury!

Formowanie baterii na przykładzie akumulatorów do laptopa producenta Movano

Dowodem na to są choćby aktualne zalecenia firmy Movano, czyli jednego z największych polskich producentów baterii do laptopów. Na stronie internetowej Movano znajduje się instrukcja dotycząca sposobu postępowania z nowymi akumulatorami. W jej treści widnieją następujące porady:

1. Nową baterię należy umieścić w laptopie po wcześniejszym odłączeniu go od zasilania sieciowego.
2. Po zakończeniu montażu można uruchomić laptopa, jednak zasilanie wciąż powinno być odłączone!
3. Następnie wystarczy korzystać z komputera aż do momentu całkowitego wyczerpania baterii.
4. Jeżeli akumulator ulegnie rozładowaniu, należy podłączyć zasilanie i naładować baterię do 100% mocy.
5. Kolejnym krokiem będzie ponowne rozładowanie akumulatora w trakcie pracy bez zasilania sieciowego.
6. Całą procedurę należy powtórzyć trzy razy, aby bateria uzyskała pełną gotowość do działania.

Powyższe zalecenia dowodzą, że formowanie baterii wciąż jest powszechnie stosowaną praktyką. W związku z tym po zakupie akumulatora warto zapoznać się z jego instrukcją. Jeżeli producent baterii zaleci wykonanie formowania, należy się do tego zastosować.

Podsumowanie wiedzy o bateriach do laptopów

Żywotność baterii to naprawdę bardzo obszerny i dość trudny temat. Do dzisiaj w internecie można znaleźć mnóstwo różnych zaleceń dotyczących sposobu postępowania z akumulatorami w laptopach. Jednakże zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem będzie po prostu przestrzeganie zaleceń producenta. Równie istotne jest także przechowywanie akumulatora w odpowiednich warunkach. Baterie litowo-jonowe należy bezwzględnie chronić przed ciepłem, silnym nasłonecznieniem oraz wilgocią. W przeciwnym wypadku może dojść do skrócenia ich żywotności, a nawet całkowitej awarii.

Jeżeli posiadany akumulator gwałtownie traci moc, warto zastanowić się nad przeprowadzeniem kalibracji baterii. Z kolei przy montażu nowego akumulatora trzeba sprawdzić, czy jego producent nie zalecił przeprowadzenia początkowego formowania.